1. Lanie wosku
Wróżby andrzejkowe w klasycznej odsłonie. Zabawa, w której dziecko (zawsze pod nadzorem dorosłego) przelewa roztopiony wosk przez dziurkę od klucza, do miski z zimną wodą. Taka wróżba to też rodzaj eksperymentu. Jeśli tylko możesz, to zaangażuj dziecko w całe przygotowania: roztapiania wosku, szukanie odpowiedniego klucza, rozmowa o tym, dlaczego jeszcze przed chwilą płynny wosk, tak szybko zastyga w zimnej wodzie.
Po wyjęciu i osuszeniu wosku zgadujecie, co powstało. Można to zrobić także etapami. Najpierw zgadywać, co widać i z czym kojarzy się kształt. Potem dopiero pobawić się w teatr cieni i odgadywać kształty pojawiające się na ścianie przy zgaszonym świetle i zapalonej lampce.
Co to znaczy?
Niektóre interpretacje powstałych symboli:
- zwierzę domowe – stabilizacja,
- dzikie zwierzę – przygoda,
- samochód, samolot – podróż,
- pieniądz – bogactwo,
- kołyska – nowy członek rodziny,
- jabłko – sukces,
- gniazdo – przyjadą goście,
- maska – uważaj na fałszywego przyjaciela,
- żółw – dobra rada,
- gwiazda – dobra nowina,
- góra – sporo kłopotów,
- serce – nowa miłość,
- kształt zbliżony do kształtu kraju – podróż do tego miejsca (np. but to Włochy),
- dynia – zmiany w życiu,
- diabeł – nieduże kłopoty,
- anioł – dobre wieści,
- krzyż – dopadnie cię choroba,
- gwóźdź – niesprawiedliwość,
- jajko – spełnią się marzenia,
- klucz – staniesz przed sporym wyzwaniem,
- żaba – spokojny rok,
- motyl – czeka cię dużo zmian.
2. Woskowy teatr cieni
Skoro już bawicie się w cienie, to możecie pokusić się o wymyślenie teatrzyku, w którym głównymi postaciami będą odlewy woskowe. Trzeba będzie użyć wyobraźni, ale przecież właśnie o to chodzi w całej zabawie. Twórzcie historię rodzinną. Jeśli macie ochotę ją zapisać, to śmiało. Za rok lub dwa, na pewno wspólnie się pośmiejecie z tego jak wyglądały wasze wróżby andrzejkowe.
Jeśli dzieciom nie będzie żal roztapiać wykonanych wcześniej odlewów, to nic nie stoi na przeszkodzie, by jeszcze trochę poeksperymentować i spróbować stworzyć konkretne kształty. Może macie w domu jakieś silikonowe foremki np. serduszka? Wtedy wylewacie do nich wosk i pozwalacie zastygnąć. Po wyjęciem takie serduszko może być ozdobą w pokoju, można na nim wydrapywać (wykałaczką) dodatkowe wzorki lub podarować komuś w prezencie.
3. Jabłko
Wróżby andrzejkowe często dotyczą jabłek. Oryginalna wróżba polega na tym, że obierasz jabłko tak, by zachować jak najdłuższą skórkę. Następnie rzucasz ją za siebie, a inicjały, które przypomina po wylądowaniu, wskazują na twojego ukochanego. Można tak pobawić się z dziećmi. Można też coś zmodyfikować.
Jeśli masz w domu przedszkolaka, to nic nie stoi na przeszkodzie, by dać dziecku do ręki nóż i zachęcić do obierania. Oczywiście pod twoim nadzorem. Jeśli dziecko pierwszy raz ma styczność z nożem, to nie robicie wróżby związanej z najdłuższą skórką, ale już rozrzucenie na talerzu wszystkich obranych skórek i sprawdzenie, w jaki wzór się układają, jest świetną zabawą. Poproś dziecko żeby narysowało to, co pokazały skórki na talerzu.
Jeśli dziecko jest starsze i trochę bardziej doświadczone, to może spróbować obrać długą skórkę. Rzucić za siebie i sprawdzić, co przypomina jej kształt. Najczęściej przypomina jakąś zabawkę, ale oczywiście pomysły mogą być bardzo różne.
Wróżenie z kształtu
Możecie też pobawić się we wróżenie na temat najbliższych prezentów. Patrząc na kształt skórki, spróbujcie skojarzyć, jaką literę najbardziej przypomina. Potem wspólnie odgadujecie, jaki prezent (na tę konkretną literę) może pociecha znaleźć pod choinką. Przy okazji poćwiczycie wymienianie jak największej ilości wyrazów na daną literę. To zgadywanie nie musi dotyczyć fajnych zabawek, ale np. krajów, które być może chcecie odwiedzić.
Inną zabawą jest zjadanie jabłka przywiązanego na nitce za ogonek. Chodzi o to, żeby jabłko zjeść bez użycia rąk. Najpierw dziecko zjada, a dorosły trzyma nitkę. Potem zmiana. Może nie jest to jakaś szczególna wróżba dotycząca przyszłości, ale na pewno jest to sposób na zacieśnienie więzi rodzinnych i dużo śmiechu. Ten kto wygra może mieć przywilej pierwszeństwa w kolejnej wróżbie.
Jeśli już macie jabłka i zabieracie się do ich zjadania, to też można zamienić to we wróżby andrzejkowe. Przygotujcie wspólnie z dzieckiem małe karteczki z prostymi symbolami np. kwadrat, trójkąt itd., które potem (po wylosowaniu) trzeba będzie wygryźć na jabłku. Żeby było śmieszniej, możecie tym symbolom przyporządkować zabawne hasła np.:
- kwadrat – w tym roku potkniesz się na skórce od banana,
- trójkąt – uważaj na nisko latające gołębie,
- prostokąt – będziesz sławny, czy masz pomysł z jakiego powodu? itd.
Kiedy już wygryziecie odpowiednie kształty, wrzućcie jabłka do jednej miski i losujcie z zamkniętymi oczami. Po wylosowaniu okaże się, co wam jabłko wywróżyło.
4. Serce
To bardzo popularny motyw andrzejkowy. Oryginalnie tworzy się dwa serca. Jedno z imionami męskimi, drugie z kobiecymi. Chłopcy lub dziewczyny przekłuwają szpilką „na oślep” serce. Im bliżej tego przekłucia znajduje się dane imię, tym większa szansa na miłość do tej osoby. Jeśli pociechy mają w przedszkolu lub szkole swoje sympatie, to nic nie stoi na przeszkodzie by i tak się pobawić.
Można też zmodyfikować tę wróżbę szykując serce opisane emocjami zamiast imion. Osoba, która przekłuje daną emocję, ma za zadanie jeszcze ją pokazać bez słów. Trochę jak kalambury, tylko oczywiście wszyscy znają odpowiedź. Wybrana emocja będzie towarzyszyć tej osobie przez większość roku. Możecie porozmawiać o tym, dlaczego tak może być np. będę radosna, bo idę do nowej szkoły i poznam wielu nowych przyjaciół.
W ramach zabawy emocjami możecie też przygotować dwa serca. Wtedy na jednym będą tylko pozytywne emocje, na drugim tylko negatywne. Jedno serce będzie mówiło o tym, jakich pozytywnych emocji dziecko doświadczy przez cały rok. Drugie będzie mówiło o tym, jakich negatywnych emocji może się spodziewać. Od razu jest to okazja do porozmawiania o tym, jak sobie radzić z konkretnymi, negatywnymi emocjami.
5. Buty
Oryginalnie ustawianie kapci i butów w kierunku drzwi, mówi o tym, kto pierwszy ożeni się lub wyjdzie za mąż w tym roku. W przypadku zabaw z dziećmi możecie zmodyfikować wróżbę w ustawianie butów i próbować przewidzieć kto pierwszy np. urośnie najwięcej centymetrów (wtedy tylko dziecięce obuwie wchodzi w grę, bo wiadomo, że rodzice już nie urosną) lub kto pierwszy będzie mógł otworzyć prezent spod choinki w Wigilię.
Wykorzystując i tak już powyciągane buty, możecie się z dziećmi pobawić w jasnowidzów, którzy będą przewidywać (strzelać, zgadywać) odległości np. Ile butów zmieści się na odcinku: ława w salonie – drzwi do kuchni?W tej zabawie dzieci uczą się szacować odległości. Możecie też sprawdzić, czy te szacunki zmieniają się, jeśli wykorzystuje się tylko obuwie dorosłych lub tylko obuwie dzieci
6. Kubeczki
Wróżba polega na wylosowaniu odpowiedniego symbolu, który mówi nam o najbliższej przyszłości. Właściwie ograniczeniem jest tu tylko wyobraźnia. Zależy, co umieścicie pod kubeczkami np.:
- moneta – bogactwo,
- pierścionek – ślub,
- klucz – nowy dom,
- kostka cukru – szczęśliwe życie,
- samochodzik – podróż,
- serduszko – zakochanie,
- czarna kropka z papieru – pech,
- kawałek chleba – obżarstwo (przytyjesz),
- cytryna – będą kłopoty,
- klocek – nowe zabawki, itd.
Bawiąc się kubeczkami z dziećmi we wróżby andrzejkowe, możecie sprawdzić, na ile sprawnie zapamiętują sekwencje. Kładziesz przed dzieckiem przedmioty i prosisz o ich zapamiętanie w odpowiedniej kolejności (im młodsze dziecko tym mniej przedmiotów). Następnie zakrywasz je kubeczkami i mieszasz. Po odkryciu dziecko może spróbować ułożyć je w pierwotnej sekwencji lub po prostu powiedzieć, co się zmieniło.
Inna wróżba może polegać na opowiedzeniu historii, która została wywróżona. Dziecko dowolnie miesza kubeczkami. Następnie odkrywa je i wspólnie przypominacie sobie, co dany symbol oznacza. Potem dziecko opowiada całą historię o tym, co się wydarzy w przyszłości. Oczywiście z wykorzystaniem w opowieści wszystkich symboli w odpowiedniej kolejności.
7. Zawód
Wiele wróżb andrzejkowych dotyczy przyszłego zawodu, który po prostu losuje się podobnie jak przebijanie serca z imieniem ukochanego. Możesz też poprosić dziecko o wypisanie (lub narysowanie) małych karteczek z wymarzonymi zawodami. Wróżba polega na wylosowaniu jednego z nich i opowiedzeniu, co by było gdybym… (np. został weterynarzem/marynarzem itd.).
Zmodyfikowaną wersją tej wróżby będzie wymyślenie i napisanie na karteczkach śmiesznych zawodów np. zbieracz uśmiechów, kierowca chmury itd. Po wylosowaniu swojego zawodu, każdy opowiada, na czym on konkretnie polega.
Mając karteczki ze śmiesznymi zawodami (przygotuj ich więcej niż uczestników zabawy), możecie pobawić się w kalambury. Jedna osoba losuje przyszły zawód i zamiast odczytywać go na głos, musi pokazać na czym on polega. Reszta zgaduje. Jest przy tym zawsze dużo śmiechu.
8. Moneta
Wróżba polega na trafieniu monetą do naczynia z wodą. Osoba, której się to uda ma szansę na to, że spełni się jej największe marzenie. To świetna zabawa, podczas której dziecko uczy się celować i koncentrować na ruchach precyzyjnych.
W przypadku młodszych uczestników, którym pewnie nie od razu uda się trafić, można wymyślić dodatkowe reguły i osłodzić całość np.:
- trafienie w pierwszych 3 rzutach – nagrodą są 3 cukierki,
- między 4-6 rzutem – nagrodą są 2 cukierki,
- celnie między 6-10 rzutem – nagrodą jest 1 cukierek.
To zabawa z dużą motywacją do ćwiczenia, ale też nie pozostawiająca dziecka bez żadnej nagrody. Wprawka do gier, w których tylko jedna osoba zostaje zwycięzcą (choćby planszówek) czy rywalizacji sportowej.
9. Zapałki
Wysyp zapałki na stół i wspólnie z dzieckiem spróbujcie odczytać kilka konkretnych liter. Jeśli się nie da, to występujcie aż do skutku. Każda litera ma przyporządkowaną wróżbę na najbliższą przyszłość np. A – atrakcja, B – bajka, C – ciastko itd. Przygotowałam je tak, by wylosowana litera kojarzyła się z czynnością lub rzeczą zaczynającą się na tę właśnie literę. Od razu poćwiczycie zapamiętywanie ich wyglądu.
A – atrakcja (wesołe miasteczko),
B – bajka,
C – ciastko,
D – drzewo (wejdziesz na drzewo),
E – ekran (nudy przed telewizorem),
F – farby (będziesz sławnym malarzem),
G – gitara (spodoba ci się jakaś piosenka),
H – hulajnoga,
I – igła (będziesz miał dziurę w spodniach),
J – jajko (trafisz na zgniłe jajo),
K – kogut (obudzisz się bardzo wcześnie rano),
L – lody,
Ł – łopata (znajdziesz skarb),
M – miłość (zakochasz się),
N – noga (potkniesz się),
O – okno (umyjesz okno),
P – picie (rozlejesz)
R – rysunek (wygrasz konkurs plastyczny),
S – spanie (zaśpisz do szkoły/przedszkola),
T – tulenie (przytul kogoś),
U – uśmiech (uśmiechnij się),
W – wakacje będą wspaniałe,
Y – Yeti (poznasz go przy najbliższym wyjdzie w góry),
Z – Zorro (oddasz coś biednym),
10. Ciasteczka z wróżbą
Oryginalnie pochodzą z dalekiego wschodu. W każdym ciastku (kruchym) znajduje się mała karteczka z cytatem, który ma mówić o najbliższej przyszłości. Możesz oczywiście zebrać kilka cytatów i zamieścić je w ciastkach.
Jednak możesz też samodzielnie wymyślić cytaty (lub skorzystać z tych przysłów), by zwrócić uwagę na pewne sprawy, zachęcić do działania np. wzmocnić poczucie wartości dziecka (wszystkich członków rodziny), wzmocnić myślenie o innych, przypomnieć o robieniu porządku itd. Poniżej kilka moich propozycji:
- Twoja troska o innych sprawia, że nasz dom jest wspaniałym miejscem.
- Miło jest dostać własnoręcznie wykonany prezent.
- Jak sobie pościelisz tak się wyśpisz.
- Kiedy się uśmiechasz, zawsze jest mi ciepło na sercu.
- Częściej powtarzaj, że kochasz mamę/tatę/babcię.
- Twoje kwiaty bardzo lubią kiedy je podlewasz w środę.
- Lustro nie zastąpi przyjaciela.
Smaczna wróżba
W ciasteczkach można też zamknąć pomysł na rodzinną zabawę. Zamiast cytatów umieść w nich np.:
- śmieszne zadania do wykonania np. zaśpiewaj piosenkę, opowiedz dowcip, fiknij koziołka,
- wyzwanie: codziennie skacz przez 5 minut na skakance, przez tydzień nie zapomnij o pościeleniu łóżka, przygotuj wykwintną kolację dla całej rodziny
- zabawę logopedyczną np. powiedz bez błędu: Suchą szosą Szasza szedł, Król Karol kupił królowej Karolinie korale
zabawę na czas: wymień w ciągu 30 sekund 5 wyrazów na literę Blub jak najwięcej miast, lub jak najwięcej wyrazów na literę A itd.
- 11.Nadstaw uszu
Jedną z andrzejkowych wróżb dla dziewcząt było kiedyś wróżenie ze szczekania okolicznych psów. Strona, z której nadbiegało szczekanie pokazywała, skąd przybędzie ukochany.
Takie wróżenie z dźwięków może być rozwijającą zabawą. Umów się z dzieckiem, że zasłania oczy, a ty cichutko odchodzisz do innego pomieszczenia. Wykorzystując jakiś instrument lub po prostu bawiąc się w szczekającego psa, spróbuj namówić dziecko żeby wskazało stronę, z której dobiega dźwięk (znalazło cię). Im was więcej podczas tej zabawy, tym oczywiście ciekawiej.
Andrzejkowa noc wymagała od dziewcząt wykazania się odwagą np. spacer po ciemnym lesie do rozstaju dróg. Ta zabawa też wymaga odwagi, bo dziecko musi samodzielnie udać się w podróż po domu (mogą być przygaszone światła, jeśli pociecha się nie boi) i odnaleźć zagubiony głos.
Zabawy rozwijające słuch są traktowane trochę po macoszemu, a to bardzo ważny element świadomej edukacji. Ćwiczą skupienie, a do tego pozwalają zauważyć, na ile dziecko orientuje się w przestrzeni.
Jeśli maluch nie ma problemu z lękiem przed ciemnością, to spacer po zaciemnionym domu (z rodzicem za rękę) może być wspaniałą przygodą. W ciemności zaczynają działać inne zmysły. Wybierz się na taki spacer, wyznaczając wcześniej punkt docelowy np. dojście do pralki. Nadzorując sytuację, pozwól dziecku prowadzić cię do konkretnego miejsca. To wielki test odwagi dla malucha.
12. W wodzie
Dawna wróżba dla dziewczyn mówiła też o tym, że jeśli dwa puszczone na wodzie listki mirtu zetkną się ze sobą, to szybko wyjdzie za mąż. Jeśli macie pod ręką jakieś listki, to oczywiście możecie sobie w ten sposób powróżyć.
Zabawa nie musi dotyczyć wychodzenia za mąż, ale np. wylosowanych wcześniej „przyjemności”. Przygotuj wraz z dzieckiem listę takich spraw do wylosowania np. dwa buziaki od mamy, cukierek, możliwość wybrania filmu do oglądania w rodzinny wieczór, śniadanie do łóżka itd.
Następnie przygotujcie miskę z wodą i liski. Każdy po kolei losuje karteczkę z przyjemnością, a potem puszcza listki. Jeśli się dotkną to super, wróżba się spełni. Jeśli nie… Nie widzę powodu żeby szczęściu trochę nie dopomóc i np. porządnym dmuchnięciem ukierunkować pływające listki. Mogą to też być papierowe statki, które wcześniej wspólnie z dzieckiem złożycie.
Inna wodna wróżba polega na tym, że do miski z wodą wrzucacie 6 karteczek z największymi marzeniami (mogą być rodzinne, ale też dla każdego osobno). Spełni się marzenie z karteczki, która pierwsza wypłynie na powierzchnię.
13. Rozmowa
Jedna z wróżb wymagała od dziewczyny wyjścia nocą i przechadzania się w pobliżu domów. Jeśli usłyszała rozmowę pod którymiś drzwiami, to właśnie ze słów tej rozmowy mogła wywnioskować, jaka ją czeka przyszłość.
Taką wróżbę możecie lekko zmodyfikować. Przygotuj czystą kartkę, na której każdy członek rodziny zapisze jedno zdanie. Chodzi o to, żeby nikt nie widział, co poprzednik zapisał więc najlepiej tę kartkę składać w harmonijkę. Oczywiście najmłodszym możesz pomóc podczas zapisywania lub mogą coś na tej kartce narysować.
Następnie, jedna osoba odczytuje po kolei zapisane zdania, z których staracie się wspólnie ułożyć jakąś sensowną wróżbę na najbliższą przyszłość dla całej rodziny. Możecie też wróżyć dla każdego osobno. Wtedy czeka was więcej zapisywania, ale też więcej śmiechu.
14. Ogień
Oryginalnie wróżba z ogniem dotyczyła miłości. Kiedy kobiecie podobał się jakiś mężczyzna, zapalała dwie zapałki jednocześnie. Jeśli podczas spalania się zaginały się ku sobie, to oznaczało szansę na miłość.
Z dziećmi można tę wróżbę przeprowadzić przewidując np. podróż. Najpierw losowo (na globusie lub palcem po mapie, ale z zamkniętymi oczami) dziecko wybiera jakiś kraj. Ważne, żebyście chwilę porozmawiali o tym, co to za kraj, kultura, gdzie leży i czym się charakteryzuje. Potem dziecko podejmuje decyzję – na podstawie otrzymanych informacji – czy chciałoby ten kraj odwiedzić.
Wreszcie zapałki powiedzą, czy jest na to szansa (tak, jeśli spalają się ku sobie), czy nie tym razem (spalają się od siebie) w tym roku.
15. Andrzejkowa kolacja
Jednym ze zwyczajów andrzejkowych było wkładanie do jednego z lepionych pierogów, karteczki z imieniem ukochanego. Jeśli dziewczyna lepiące pierogi dostała ten jeden z karteczką, oznaczało to, że wróżba się spełni.
Jeżeli tylko macie ochotę na lepienie pierogów, to zawsze wielka frajda dla dzieci. Nie każdy umie, nie każdy lubi. Moja uproszczona wersja zabawy zakłada przygotowanie sałatki owocowej(lub innej, waszej ulubionej), do której wrzucacie jeden migdał.
Przed zjedzeniem sałatki wszyscy wypowiadają na głos życzenie do spełnienia. Osoba, która znajdzie migdał w swojej sałatce, ma największe szanse na jego spełnienie.
16. Liczenie
Wiele wróżb andrzejkowych ma związek z liczeniem. Kiedyś panny na wydaniu liczyły kołki w płocie lub gwiazdy. To świetny sposób na zabawę i poćwiczenie matematycznych umiejętności.
Wróżba z liczeniem gwiazd polegała na tym, że trzeba ich było dojrzeć na niebie przynajmniej 9 i nie pomylić się w liczeniu. Tylko w ten sposób można było liczyć (nomen omen) na spełnienie marzenia o zamążpójściu.
Wyjrzyjcie przez okno w noc andrzejkową i powróżcie sobie, czy spełni się wasze marzenie. Warunkiem jest naliczenie dziewięciu gwiazd. Jeśli niebo akurat jest zasnute chmurami, to nici z marzenia. Ale można porozmawiać o tym, dlaczego czasem gwiazdy widać, a innym razem nie.
Sporo liczenia dotyczyło też parzystych i nieparzystych wyników. Jeśli np. wynik liczenia kołków w płocie był parzysty, to panna mogła liczyć na szybkie zamążpójście. Też poszukajcie parzystych liczb pośród przedmiotów dostępnych pod ręką.
Do tej wróżby możecie wykorzystać np. kukurydziane chrupki. Każdy wyciąga garść z miski i rozrzuca na stole. Jeśli po policzeniu wyjdzie ich parzysta ilość, oznacza to spełnienie marzenia. Nawet jeśli wyjdzie nieparzysta liczba, zawsze pocieszeniem jest zjedzenie rekwizytów.
Wyjątkowy wieczór andrzejkowy
Uffff, napracowałam się przy tych wróżbach. Mam nadzieję, że pozwolą ci miło spędzić rodzinny wieczór andrzejkowy. Wytłumacz dziecku, czym są wróżby i koniecznie wyjaśnij, że to tylko zabawa. Maluchy często wierzą w takie rzeczy, a przecież nie o to chodzi żeby rozczarować lub obawiać się rozczarowania. Jeśli dziecko rozumie, że to tylko zabawa, też chętnie (czasem nawet tym chętniej) weźmie w niej udział. W końcu to noc andrzejkowa i… nigdy nic nie wiadomo.
